Factcheck: kun je zwanger worden als je al zwanger bent?

Toen op de zeswekenscan te zien was dat draagmoeder Jessica Allen de wensouders niet één kind, maar een tweeling zou bezorgen, waren die aanvankelijk enthousiast. Zes weken eerder was hun embryo, verwekt via IVF, in Allens baarmoeder geplaatst. Artsen vertelden haar dat het embryo vervolgens waarschijnlijk gesplitst was.

Maar eenmaal geboren bleken de jongetjes niet op elkaar te lijken. Een vaderschapstest wees uit dat een van hen van Allen en haar vriend was. Het zou weken na de embryoplaatsing verwekt zijn, langs natuurlijke weg, zoals dat heet. Allen zou, hoewel reeds zwanger, nog een eisprong hebben gehad, en dat eitje zou vervolgens door haar partner bevrucht zijn. Een zeldzaam geval van superfoetatie - wat zoveel betekent als: zwanger raken als je al zwanger bent.

Althans, zo haalde het verhaal de media. Kan dat echt?

Superzwanger

Superfoetatie is extreem zeldzaam. Er zijn maar weinig gevallen beschreven, vertelt Henrike Peters, arts-onderzoeker bij de afdeling voortplantingsgeneeskunde van het VUmc. Daarvan waren bovendien een paar gebaseerd op ongelijk lopende groei van tweelingen, wat vaker voorkomt, zonder dat van superfoetatie sprake is.

Peters legt uit dat, als je zwanger wordt, er allerlei processen plaatsvinden die zo’n dubbele zwangerschap juist moeten voorkomen. Zwangerschapshormonen onderdrukken de eisprong, en als er al een embryo ingenesteld is in de baarmoeder, wordt de innesteling van een nieuw embryo tegengehouden. Dat twee helften van een tweeling verwekt worden in verschillende cycli - superfoetatie - is daarom hoogst onwaarschijnlijk.

Binnen een ovulatiecyclus worden soms wèl twee verschillende eicellen door twee verschillende zaadcellen bevrucht, om vervolgens uit te groeien tot een tweeling, vertelt Peters. ‘Bijvoorbeeld doordat de ouders op verschillende momenten geslachtsgemeenschap hebben.’ Dat is dus geen superfoetatie: de vrouw is niet al weken zwanger op het moment dat ze opnieuw bevrucht wordt. Het betekent wel dat sommige twee-eiige tweelingen niet op dezelfde dag verwekt zijn - en sommige zelfs door twee verschillende vaders. Als die twee vaders dan bijvoorbeeld een verschillende huidkleur hebben, kan dat aan het licht komen. Maar meestal blijft het onopgemerkt.

Dit kan ook gebeuren doordat een vrouw in dezelfde cyclus zowel natuurlijk zwanger wordt als via IVF. Maar Jessica Allen zegt dat zij en haar partner zich aan het draagmoederschapscontract hielden, waarin ze beloofden geen seks te hebben in de weken rond de plaatsing van het IVF-embryo.

Toen Allen erachter kwam dat ze haar eigen kind had weggegeven, voerde ze een lange juridische strijd om het terug te krijgen. Niet van de wensouders - die zouden het hebben afgestaan - maar van het bemiddelingsbureau. Dat lukte uiteindelijk. Allen deed haar verhaal vervolgens in verschillende media.

Seks tegen de afspraak in

Hoogleraar Sjoerd Repping, hoofd van het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde van het AMC, is sceptisch over dat verhaal. ‘Hoe weten we wanneer dat kind is verwekt? Ik zie geen bewijs dat het tweede kind later is ontstaan.’

En helaas, je kúnt ook niet aantonen dat een pasgeboren kind jonger is dan diens tweelingzusje of -broertje, zegt Nils Lambalk, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde aan het VUmc. ‘Het ene kind groeit sneller en groter in de baarmoeder dan het andere, en dat geldt ook voor tweelingen.’

Of dit echt een geval was van superfoetatie zullen we dus nooit weten. Maar de drie voortplantingsdeskundigen zijn sceptisch. Repping: ‘Eerlijk gezegd denk ik dat ze gewoon tegen de afspraken in seks hebben gehad ten tijde van de terugplaatsing van het embryo. Maar dat was juridisch gezien natuurlijk niet zo handig om te zeggen.’

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co