Schimmige geldstromen in Den Haag

Politieke partijen willen best een beetje creatief boekhouden om extra cash in kas te krijgen, blijkt uit een slim staaltje journalistiek van Telegraaf-verslaggever Jorn Jonker. In ruil voor 15.000 euro bleken dertien van de zeventien partijen bereid de wet financiering politieke partijen te omzeilen. Alleen SP, PvdD, FvD en PVV zagen dat niet zitten.

Het is pijnlijk te zien dat de clubs die de wetten willen schrijven, ze zelf willen ontlopen. Tot nu toe heeft donatie-gate slechts één slachtoffer geëist, de vraag is of er meer zullen volgen. Al zou dat eerlijk gezegd bijzaak moeten zijn. Wanneer over de gehele linie partijen zo bereidwillig zijn om schimmig met giften om te gaan zou minister Ollongren direct hard moeten optreden.

Om te begrijpen waarom beslissingen genomen worden is het namelijk altijd goed te zien wat de belangen zijn. Zeker als die besluiten ons allemaal aangaan. Daarom is het goed te weten wie er schulden bij wie heeft. Daarom is het verstandig openbaar te maken wie er wie een extraatje heeft toegestoken. Alleen op die manier kunnen we zien of een gulle gift geen duwtje richting een bepaalde kant was en of een donatie niet eigenlijk een wet op bestelling betekent.

Schijntransparantie

Nederland komt wat politieke financiering betreft niet verder dan schijntransparantie. Iets wat het Telegraaf-verhaal nog eens pijnlijk aantoont. Goed, sinds 1999 zijn er regels en in 2013 werden die nog eens aangescherpt. Toch kijk je nog altijd gemakkelijker door een geblindeerde ruit, dan dat je ziet hoe een partij zich van een positieve cashflow voorziet.

Gisteren heb ik daarom in de jaarverslagen van de afgelopen jaren (2016 en 2017) zitten grasduinen. Naast giften van de Triodos en ASN bank aan het wetenschappelijk instituut van de Partij voor de Dieren sprongen nog een aantal donaties in het oog. Bij verschillende politieke bewegingen springen stichtingen bij en daarvan wordt niet duidelijk wie daar precies achter zit.

CDA en VVD

Vooral het CDA en de VVD profiteren van deze constructie. De christendemocraten kregen in 2017 ruim 165.000 euro van twee stichtingen, waar uiteindelijk miljonair Willem van der Wind achter zit. Bij de liberalen is het geheel nog een stukje ondoorzichtiger. De VVD kon in dat jaar alleen al ruim 1,3 miljoen bijschrijven via stichtingen. Hoe en via wie die stichtingen aan hun geld komen is steeds onduidelijk.

Een van de grote geldschieters is bijvoorbeeld het Mr. H.C. Dresselhuys fonds, in 2017 goed voor 400.000 euro. Al jaren prijkt die naam als gulle gever op de balans van de VVD. Al in 1990 zette Ruud Koole, toen politicoloog en tegenwoordig PvdA-senator, vraagtekens bij de herkomst van dat geld. Hij suggereerde toen dat het geld via een netwerk van donateurs werd opgehaald.

De meest recente verklaring die ik kon vinden voor de haast onuitputbare schatkist van de Haagse stichting komt uit 2000. Toenmalig voorzitter Sandberg legt dan aan NRC uit dat het om een oude erfenis van 2 miljoen euro gaat, die door een beurshausse flink veel groter is geworden. Daar moet een knappe belegger mee aan de haal zijn gegaan. Want nu, weer 19 jaar verder, blijkt die erfenis nog altijd niet uitgegeven.

Wilders pesten

Zo bezien lijken de maatregelen die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken eerder dit jaar aankondigde vooral op Wilders pesten. Zij wil het onmogelijk maken om geld van buiten de EU aan politieke organisaties te doneren. Het idee is om “ongewenste beïnvloeding uit het buitenland te voorkomen.” Iets waar alleen de PVV last van zou hebben. Zij ontvingen als enige giften van buiten de EU, namelijk het Horowitz Centre uit de VS.

Zeker na het nieuws in De Telegraaf zou radicale openheid de enige oplossing mogen zijn. Mij lijkt het namelijk niet relevant of de “ongewenste beïnvloeding’ nou uit het binnen- of buitenland komt. Gezien de geldstromen naar de grootste coalitiepartij lijkt het alleen niet logisch dat dit kabinet die transparantie daadwerkelijk gaat afdwingen.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV