De schoonheid van boren in hard hout

Aldus Geert Wilders over het coalitie akkoord over het kinderpardon. Geert zat weer in zijn favoriete modus. Iedereen heeft een ruggengraat van slagroom, behalve Wilders en zijn PVV. Wat hem betreft gaan de grenzen in Nederland op slot en wordt asielzoekers de wacht aangezegd. Over hun kinderen die hier al jaren wonen, naar school gaan, vloeiend Nederlands spreken en vriendjes hebben, hoor je Geert niet.

In het vocabulaire van Geert Wilders draait alles om principes. De islam is bijvoorbeeld in zijn geheel fout en dient hier geen voet aan de grond te krijgen. Grenzen bevallen hem alleen als zij dicht zijn. Wat de gevolgen van een strikte toepassing van die principes zijn, interesseert Geert minder. Als Nederland weer grenscontroles invoert, zullen er weer lange rijen bij de grens ontstaan en dat zal de economische groei duchtig temperen met alle gevolgen voor de financiering van zorg en onderwijs. Revolutionairen als Geert hebben van nature weinig oog voor de onbedoelde gevolgen van hun hervormingsijver.

Max Weber

De briljante Duitse socioloog Max Weber schreef in 1919 een beroemd geworden essay waarin hij eenzelfde soort revolutionaire geest als die van Geert hekelde. Hij pleitte in dat essay voor verantwoordingsethiek (wat zijn de gevolgen van de toepassing van je idealen?), bezinning en beheersing.

De prille Weimar-republiek werd onder vuur genomen door zowel linkse als rechtse revolutionairen. Weber vond het maar windbuilen die zich lieten meeslepen door romantische gevoelens.

In plaats daarvan bepleitte hij een gematigde koers waarin niet alleen intenties goed moesten zijn, maar ook de gevolgen die zij sorteerden. Het ging om verstandige afwegingen en reële effecten. Politiek was voor Weber "krachtig en langzaam boren in harde planken, met gedrevenheid en inschattingsvermogen."

Weber zou voor de tirade van Wilders tegen het coalitieakkoord weinig begrip hebben gehad. Waarom bent u niet bereid om mee te denken hoe wij de procedures op een verantwoorde wijze kunnen inkorten zodat voorkomen wordt dat kinderen hier wortelen voordat zij uitgezet worden?, zou hij Wilders gevraagd hebben.

Coalitie

Op die cruciale vraag geeft het nieuwe coalitieakkoord wel een antwoord. Het is een prachtig voorbeeld van boren in hard hout. Het is een compromis waar iedereen iets van zijn gading in terug kan vinden. D66, CU en het gedraaide CDA krijgen nu voor de laatste keer een kinderpardon. Dat is indrukwekkend omdat hiermee wordt afgeweken van het regeerakkoord.

De VVD op haar beurt heeft voor deze concessie veel binnengehaald. Om te beginnen was dit het laatste kinderpardon. Dat werd eerder ook wel eens gezegd, maar dit keer is er een kans dat de voorspelling uitkomt. De procedures worden namelijk ingekort, het IND krijgt meer geld om mensen aan te stellen, het vertrekplan vergroot de kans op vertrek, de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris wordt gedepolitiseerd (De Directeur van het IND kan het criterium van schrijnendheid al in een vroeg stadium toepassen) en wordt daardoor ook beter toetsbaar. De rechter heeft het laatste woord waardoor het geen zin heeft om hier te blijven in geval van een negatief besluit.

Er is natuurlijk nog van alles af te dingen op het coalitieakkoord, maar het lijkt erop dat er voor het eerst een kans is dat de procedures minder lang gaan duren waardoor een nieuw kinderpardon kan worden voorkomen. Daar zou ieder weldenkend mens mee kunnen instemmen tenzij men verblind is door revolutionaire ijver.

Wilders zou veel kunnen leren van de Franse staatsman Charles-Maurice de Talleyrand-Perigord (1754-1838). Zijn advies aan de oppositie was ‘surtout pas trop de zèle’ (bovenal niet teveel geestdrift). Hij hekelde daarmee de permanente staat van hysterie waarin de oppositie zich in die tijd vaak bevond. Wilders’ hysterie is echter begrijpelijk. Het geboor in hard hout produceert soms zulke mooie compromissen dat elke populistische slogan erbij verbleekt.