Opinie & Commentaar
BNNVARA

Uitverkoop!

foto: ANP fotofoto: ANP foto
  1. Nieuwschevron right
  2. Uitverkoop!

Marktwerking heeft de politiek in zijn greep en dat is slecht nieuws, zegt politiek redacteur David van der Wilde.

Een digitale stortvloed stroomt deze dagen mijn mailbox binnen. Black Friday aanbiedingen, Sint-reclames en kerstacties moeten me naar winkels lokken waar ik al jaren niets meer mee te maken heb. Terwijl ik zaterdag de drie politieke congressen zag moest ik meer en meer aan die digitale folders denken.

VVD, ChristenUnie en Forum voor Democratie zijn van huis uit politieke partijen. De speeches die je op die congressen hoort blijven voor een groot deel toch preken voor eigen parochie. Niets mis mee. Soms kan een applausmachine net dat stukje broodnodig zelfvertrouwen geven. Toch viel me dit keer vooral de poging tot marktwinst op.

Festival

“Ja, welkom op het VVD-festival. Vroeger zou dit een congres hebben geheten,” zegt Mark Rutte op zijn livestream. “Dat werd wel steeds minder saai, maar het was toch wel heel veel vergaderen en heel veel pakken.” Dus heeft de VVD in een poging tot opfrissing het inhoudelijke gedeelte wat laten varen en meer bier en bitterballen ingezet. De partij moet toegankelijkheid uitstralen voor al die ‘gewone’ Nederlanders.

Een tabblad verder zie ik dat Gert-Jan Segers de slag om de stadschristenen begint. De ouderen zijn binnen, de regio’s sterk vertegenwoordigd. Dus wordt vanuit Zwolle het vizier op de jongeren gericht. Die blijken toch een beetje vergeten. “De jongeren van nu zijn de eerste generatie jongeren sinds de Tweede Wereldoorlog die het minder heeft dan hun ouders,” klinkt het.

Tegelijkertijd word in de RAI Johan Derksen op het podium gehesen. De Voetbal Inside bromsnor is de nieuwste aanwinst van het Forum voor Democratie. Een welkome afwisseling tussen de zweem van intellectualiteit die mannen als Baudet en Hiddema hopen uit te dragen. De talkshowhost zal de gewone man allicht meer aanspreken dan FvD-godfather Cliteur die ernstig waarschuwt voor “de proliferatie van mensenrechten.”

Focusgroepen

Nou is dat marktdenken van politici niet per se nieuw. Al in de jaren ’40 werden de eerste marktonderzoeken door politieke partijen gedaan en in de jaren ’70 kwamen de focusgroepen op. Zo hopen partijen hun boodschap te kunnen testen, zwakke punten van zichzelf en tegenstanders op te kunnen sporen en zieltjes te winnen.

Dat geeft politici soms een verhelderende blik op de realiteit. Een spindoctor vertelde me ooit dat hij soms Kamerleden meenam naar zo’n focusgroep. “De weg terug zaten ze dan met grote ogen stilzwijgend achterin. Stom verbaasd over wat mensen over ze dachten of hoe Nederlanders naar politiek keken.” Leerzaam voor de politicus die direct ook naar ‘de mensen' luistert. Een win-win-situatie zou je zeggen.

Out

Toch kleeft er een groot nadeel aan deze visie op politiek. Als je je ideologie als een product ziet moet je soms het recept aanpassen om meer verkocht te krijgen. Bij Iglo betekent dat misschien meer boter bij de vis, bij een politieke partij moet je al vlug wat principes in de uitverkoop doen. Wat dat in de praktijk betekent zie je tegenwoordig bij de VVD. Niet alleen de opzegburgemeester Out, maar zelfs de fractievoorzitter zegt daar dat de VVD niet per se liberaal is.

Daarnaast zien we dat als politici zich als product in de markt zetten, kiezers zich als klant gaan gedragen. Gevolg is dat een compromis al vlug voelt als een gebroken belofte en een coalitie lijkt op een 2-in-1 deal waar je niet op zit te wachten. En wat doe je als ontevreden klant? Dan koop je de volgende keer een ander merk. De klant is immers koning.

Laat dat nou zijn wat we nu zien; kiezers die minder honkvast zijn dan ooit en politici die als straatverkopers achter hen aanhobbelen. Ga voor de grap de stad eens in op een koopzondag rond verkiezingstijd. Als we daar vanaf willen helpt het misschien als partijen meer kijken naar wat zij willen doen voor de kiezer, dan wat de klant wil van zijn product.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV

Ster advertentie
Ster advertentie