Was Romeinse keizer Elagabalus transgender? Deze historicus twijfelt
- Nieuws
- Was Romeinse keizer Elagabalus transgender? Deze historicus twijfelt
Kan je met terugwerkende kracht een historisch figuur als queer of zelfs als transgender bestempelen? Het Engelse Hertfordshire Museum meent van wel. Op de bordjes van hun nieuwe tentoonstelling beschrijven ze de Romeinse keizer Elagabalus, of Heliogabalus, namelijk niet als man, zoals gebruikelijk, maar als vrouw. Maar is dat terecht? Historicus Martijn Icks uit in OVT zijn twijfels.
Bruid
De Romeinse keizer Elagabalus zou zich volgens het Engelse museum identificeren als vrouw. Dat zou blijken uit literaire bronnen uit de oudheid. Zo zou de keizer make-up op doen, veelal vrouwenkleren dragen, en zelfs zijn geslachtsdeel hebben willen laten afhakken. Daarnaast zou hij met een andere man zijn getrouwd en op de gelegenheid zich hebben gekleed als bruid.
Hoewel dergelijke verhalen dus overtuigend genoeg waren voor het Hertfordshire Museum, heeft Icks, die in 2010 een boek schreef over de Romeinse keizer, sterke twijfels bij de betrouwbaarheid van die bronnen. Volgens hem is de kans namelijk groot dat die verhalen voortkomen uit een postume lastercampagne. "Deze keizer werd op 18-jarige leeftijd gelyncht en opgevolgd door zijn 14-jarige neef. En die neef, die ook een rol gespeeld heeft in het omverwerpen van zijn voorganger, die kon natuurlijk niet anders dan zeggen dat deze keizer absoluut niet deugde en verguisd moest worden."
Je leest de meest wonderlijke verhalen over hem
Roddel en achterklap
Volgens de historicus zette de neef van Elagabalus, samen met een aantal Romeinse senatoren, alles op het spel om de keizer na zijn dood zo zwart mogelijk te maken. "Dus je leest de meest wonderlijke verhalen over hem. Hij zou ontzettend decadent en luxueus geleefd hebben. We krijgen zelfs te horen dat hij zijn honden ganzenlever voerde. Daarnaast zou hij ontzettend verwijfd zijn geweest. En ook ontzettend wreed."
Icks zegt sceptisch te zijn over het feit of de keizer zich daadwerkelijk als vrouw identificeerde, omdat er dus veel verhalen zijn terug te herleiden naar de lastercampagne en naar de roddel en achterklap uit die tijd. "Ook als je bijvoorbeeld kijkt naar de portretten die we van deze keizer hebben, in de vorm van bustes, of portretten of munten, dan zien we ook een beginnende baard en snor. Ik wil natuurlijk niet zeggen dat dat letterlijk is zoals hij eruit zag, maar het laat in ieder geval zien dat het regime hem gewoon presenteerde als traditionele man."
foto: Wikimedia Commons, José Luiz Bernardes Ribeiro
Buste Elagabalus
Moderne labels
Volgens de historicus moeten we dus oppassen met het gebruik van moderne labels op historische figuren die zelf in hele andere categorieën dachten. Icks noemt het voorbeeld van homoseksualiteit. "Dat zijn allemaal moderne constructen die je pas vanaf de 19e, 20e eeuw hebt. Dus het zijn categorieën die voor de Romeinen zelf geen betekenis zouden hebben gehad."
"Dat wil niet zeggen dat Elagabalus zich misschien wel tot mannen aangetrokken voelde, en het misschien wel fijn vond om make-up te dragen. Wie zal het zeggen? Maar ik denk dat we daar uiteindelijk heel weinig over kunnen zeggen. Omdat we zijn perspectief ook helemaal niet hebben. En het gevaar ligt erin dat je heel anachronistisch allerlei moderne ideeën en waarden gaat terug projecteren op een tijd waar die eigenlijk niet van toepassing zijn."
Luister het hele eerste uur van OVT - OVT
Gerelateerd
