Euthanasie bij dementie: huisarts en patiënt tasten samen af

Ondraaglijk en uitzichtloos lijden

Bij heel veel huisartsen liggen wilsverklaringen van patiënten die gaan over dementie, met zo precies mogelijk opgeschreven wanneer de grens is bereikt en ze niet meer verder willen leven. Die maakten ze op het moment dat ze nog gezond of redelijk gezond waren, en het blijkt lastig om de toekomst te voorspellen: in 2022 werd aan 288 mensen met dementie daadwerkelijk euthanasie verleend. Bijna al deze mensen waren nog wilsbekwaam, zij konden zelf in woord of gebaar aangeven dat het voor hen genoeg was. Zes mensen konden dat niet meer maar hadden een duidelijke schriftelijke wilsverklaring. In alle gevallen was sprake van ondraaglijk en uitzichtloos lijden, want dat is een voorwaarde bij euthanasie. Het lijkt erop dat maar een fractie van de mensen die een wilsverklaring hebben neergelegd bij de huisarts, uiteindelijk kiezen voor euthanasie.

Carin

De 68-jarige Carin heeft sinds twee jaar dementie en weet niet zeker of ze de ziekte helemaal wil uitleven. Misschien wil ze liever euthanasie in plaats van 'zo dement zijn als een deur, en roepen om je moeder'. Carin staat energiek in het leven, heeft veel hechte vriendschappen en had lange tijd een eigen praktijk als oefentherapeut Mensendieck. Ze is 44 jaar samen met haar man Juul en ze hebben drie kinderen. De diagnose roept herinneringen op aan bepaalde bewoners van een verpleeghuis waar ze vroeger werkte: zo wil ze zelf niet worden. Daarom bespreekt ze direct na de diagnose met haar huisarts Toosje Valkenburg de mogelijkheid om op termijn voor euthanasie te kiezen.

Wilsbekwaam

Toosje heeft vaker euthanasie verleend en stemt in met Carins verzoek. Ze zien elkaar elke twee maanden en bespreken dan of Carin nog plezier heeft in het leven en zich verbonden voelt met mensen om haar heen. Vooralsnog acht de huisarts Carin wilsbekwaam, maar de vraag is: hoe lang nog? Als het verdriet en de eenzaamheid de overhand krijgen, zal ze terugkomen op Carins wens over euthanasie, belooft Toosje haar.