Cultuur & Media
KRO-NCRV

Onderzoek zonder verwachtingen: 'De grootste druk, is de druk die je jezelf oplegt'

foto: ANPfoto: ANP
  1. Nieuwschevron right
  2. Onderzoek zonder verwachtingen: 'De grootste druk, is de druk die je jezelf oplegt'

Wat gebeurt er als je een aantal briljante wetenschappers bij elkaar zet zonder een concrete opdracht? Niets hoeft, alles mag? Dat is wat er gebeurt bij het Institute for Advanced Study. Directeur Robbert Dijkgraaf liep er als jonge onderzoeker zelf rond en ervoer hoe die vrijheid voelde: ''de grootste druk, is de druk die je jezelf oplegt.''

Dertig jaar geleden kwam Dijkgraaf voor het eerst zelf binnen bij het instituut in Princeton. ''Het eerste wat ik hoorde was: er is een revolutie geweest. Alles wat je hebt gedaan kan je vergeten. Die spanning, en dat je niet weet wat de volgende stap gaat zijn in wetenschappelijk onderzoek, is fantastisch.''

Geen verplichtingen en deadlines

Op het instituut woonden eerder grootheden uit de wetenschap als Freeman Dyson en Albert Einstein. Jonge wetenschappers mogen er onderzoek doen zonder verwachtingen, verplichtingen of deadlines. Die vrijheid moet wetenschappelijke ontdekkingen bevorderen.

Geen verwachtingen betekent niet automatisch geen druk. ''Ik dacht: als ik ooit iets groots ga doen, dan moet het nu gebeuren.'' Nu geeft Dijkgraaf het advies los te laten en in de details te duiken. ''Niemand gaat in één keer een grote ontdekking doen. Je begint een beetje aan de randen te prutsen.''

Lunch hoogtepunt van de dag

Waar op een kantoor het gesprek bij de lunch over het weekend gaat, is dat bij het instituut absoluut niet het geval. ''De lunch is het hoogtepunt van de dag. Daar werk je 's ochtends naartoe.'' Voor Dijkgraaf is het een moment om elkaar bij te praten op werkvlak en de nieuwste ontdekkingen te bespreken.

Quote

Als je zegt wat heb jij op je boterham, dan is dat zó faux pas

Robbert Dijkgraaf

Strenge selectie

Niet iedereen wordt zomaar toegelaten tot het instituut. ''Bij natuurkunde zijn er bijvoorbeeld 700 aanmeldingen en daarvan kiezen we er tien uit.'' Het levert een selectie op uit verschillende hoeken en met uiteenlopende achtergronden. ''We hadden een hele goede jongen die in één keer hoogleraar op Stanford is geworden. Zijn ouders waren hippies die besloten rond te reizen op een bootje over de hele wereld. Hij was niet eens home-schooled.''

Voor Dijkgraaf is dat tegelijkertijd een ''dramatisch inzicht'', doordat maar een klein percentage van de wereldbevolking bevoorrecht is geweest onderzoek te doen. ''Hoeveel briljante geesten moeten er zijn geweest - en er nog zijn - die nooit van zichzelf hebben geweten dat ze dat hadden gekund.''

Duistere kant

De documentaire The World of Thinking, die maandagavond wordt uitgezonden op NPO 2, geeft een inkijkje in het bijzondere instituut, waar niet alles rooskleurig is. De worsteling van mensen is te zien. ''Je ziet mensen zichzelf op bijna onmenselijke manier onder druk zetten. Je ziet mensen niet eten, niet slapen, hallucinerende middelen gebruiken.''

De wetenschappers zijn daar openhartig in, door wat volgens Dijkgraaf het ''equivalent van een writers-block'' in de natuurkunde is. Het zijn bergbeklimmers die tegen een enorme wand aanstaren. ''Toen de documentairemakers begonnen met filmen dachten ze: we gaan de doorbraken filmen. Die 'ah-ha'-momenten. Maar die zijn er niet.''

Robbert Dijkgraaf over docu The World of Thinking

Nóg meer Spraakmakers?

Volg ons op Facebook, Twitter of deel je kennis en ervaring met de redactie via de Spraakmakers Community.

Ster advertentie
Ster advertentie