Ontslagen door Netflix-serie When They See Us: ‘Best tricky’

Onder vuur

De serie When they see us gaat over vijf zwarte en latino tienerjongens (die The Central Park Five worden genoemd) die in de jaren negentig ervan werden beschuldigd een witte vrouw te hebben verkracht. Onterecht, bleek later uit DNA-onderzoek. De aanklagers worden in de serie beschuldigd van racisme en onwettig gedrag met als doel de vijf jongens op te sluiten.

Toenmalig politiechef Linda Fairstein, die later schrijfster werd, krijgt het het zwaarst te verduren. Door grote druk op social media is ze afgetreden als bestuurslid van meerdere non-profit organisaties en heeft haar uitgever de samenwerking met haar verbroken. Maar ook Elizabeth Lederer, voormalige officier van justitie tijdens de zaak van The Central Park Five, ontvangt na het verschijnen van de Netflix-serie veel kritiek. Haar aanstelling op de prestigieuze universiteit Columbia Law School lijkt niet langer houdbaar.

Het laatste woord

Dat gedramatiseerde versies van de werkelijkheid in de realiteit zulke grote gevolgen kunnen hebben is zorgelijk, vinden hoofdredacteur van Vrij Nederland Ward Wijndelts en hoofdredacteur RTL Nieuws Ilse Openneer. "Dit is best tricky, eerlijk gezegd", zegt Openneer. "Wat is waar? Wat heeft Fairstein precies gedaan? Zijn de beschuldigingen tegen haar op waarheid gebaseerd?"

Ava Duvernay, de maker van de Netflix-serie, heeft Linda Fairstein de kans gegeven om mee te werken aan hoe ze afgebeeld zou worden. Fairstein wilde echter alleen samenwerken als ze het laatste woord mocht hebben over het script. Dat weigerde Duvernay. Nu beweert Fairstein dat de serie vol onwaarheden zit, dat er geen sprake was van systematisch racisme en dat ze door Duvernay door het slijk wordt gehaald.

Één boef

Ward Wijndelts vindt dat de serie zorgelijk met Fairstein is omgegaan. "Dit is iemand het marktplein op trekken en met z’n allen eieren gooien. Ik vraag me af of het erg bijdraagt aan rechtvaardigheid. Die systeemfout zit er volgens mij nog steeds in. Daar wordt hopelijk langzaam maar zeker iets aan gedaan."

Hij vindt dat de serie, voor creatieve doeleinden, "één boef" gemaakt heeft om systematisch racisme te vertegenwoordigen. "Dan heb je een vijandbeeld gecreëerd wat totaal onrealistisch is, en die vrouw wordt er voor gekapitteld."

'Iets met omzet'

In 2013 was al er een petitie tegen professor Elizabeth Lederer gestart. Hoewel die toen door duizenden studenten werd ondertekend, was het lang niet zo invloedrijk als deze serie. Of fictie op deze manier ingezet kan worden is volgens Openneer een lastig vraagstuk. "Het dramatiseren heeft natuurlijk meer impact dan als je het gortdroog vertelt, maar ik weet niet met welk doel deze serie precies is gemaakt." Wijndelts heeft wel een idee: "Iets met omzet."

Volgens maker Duvernay heeft ze de serie gemaakt omdat ze vindt dat de aanklagers van deze zaak zich alsnog moeten verantwoorden én om het rechtssysteem wakker te schudden. Duvernay: "Ons echte doel is om te zeggen: kom op Amerika, laten we dit veranderen. Je kunt niet veranderen wat je niet weet. Wat ga je doen nu je dit weet? Dat is ons doel".