Schermverslaafd. En nu?

"Je telefoon is een 24 uur geopend pretpark vol met prikkels." Dat zegt Rens van der Vorst, technofilosoof en schrijver van het boek Appen is het Nieuwe Roken. Hij is te gast in het nachtprogramma. "Mensen hebben het niet eens door dat ze verslaafd zijn aan hun scherm. Ze moeten door hun omgeving bewust worden gemaakt van het probleem."

Chris van Balen, psycholoog bij Spoor 6, heeft veel te maken met schermverslaafden. Hij zegt dat verslaafden hun probleem in het begin ontkennen. "Ze hebben een manier gevonden om het weg te praten, zodat ze er nog even mee door kunnen gaan. De eerste stap om ze van de verslaving af te helpen is bewustwording van het probleem."

Oorzaken

Hoe raken wij verslaafd aan sociale media? "Dat komt door het businessmodel van het platform. Die is gericht op geld verdienen door je zo lang mogelijk in de app te houden", zegt Van der Vorst. "Dat doen ze door middel van een beloningssysteem."

Vrijwel iedereen tegenwoordig heeft wel Twitter, Facebook of Instagram. "Als ik je nu zou vragen waarom je Instagram hebt, zeg je waarschijnlijk dat het voor jezelf is", zegt de technofilosoof. "Maar onbewust ligt dat anders. We zijn bang om alleen te zijn, bang om niet gezien te worden."

"Als wij een foto plaatsen van ons eten in een restaurant, dan willen we laten zien dat we er nog zijn. Likes en reacties geven ons het beeld dat we gezien worden. Wie is er nou niet blij met een foto op Instagram met veel likes?", aldus Van der Vorst.

Probleem

Waar problemen ontstaan, is wanneer je een foto op Instagram plaatst en je geen likes of reacties krijgt. Een gevolg is dat je teleurgesteld bent. Van der Vorst: "Pubers zijn hier ontzettend gevoelig voor. In hun ontwikkeling gaan zij zich sowieso al afvragen of ze erbij horen." Weinig likes of reacties dragen daar behoorlijk aan bij.

Maar wanneer ben je nou verslaafd? Een beller in het programma, genaamd Bas, is schermverslaafd geweest. Hij zat gemiddeld elke dag 6 tot 15 uur per dag op de bank met meerdere schermen om zich heen, want hij wilde niks missen van alles wat er om hem heen gebeurt.

Het keerpunt in zijn leven, ofwel het moment van bewustwording, was toen hij een dag met zijn dochtertje doorbracht. Aan het einde van de dag wist hij precies wat er allemaal gebeurde op Facebook, maar kon hij alleen vertellen wat zijn dochter gegeten had die dag. Verder niet.

"Je ziet dat zodra mensen stoppen met hun verslaving dat er andere problematiek naar voren komt", zegt Van Balen. "Bas had al depressieverschijnselen voordat hij een schermverslaving had. Sociale media waren een manier om zijn emoties te verdoven." De constante prikkels van de sociale media die je afleiden van je echte problemen. Dit wordt volgens Van Balen ook wel de Ziekte van Mateloosheid genoemd.

Tips van de experts

Maar wat kun je nou doen om van je schermverslaving af te komen?

Rens van der Vorst: "Je moet investeren in het bewust worden in wat je doet. Hoeveel zit je op je telefoon, hoe zitten de verdienmodellen van apps in elkaar, wat doet dat met mij? Experimenten doen helpt ook. Geef maar eens een uur lang je telefoon aan iemand anders. Dat ga je niet leuk vinden. Dat soort triggers laten je nadenken.

Chris van Balen: "Ga inderdaad experimenten aan. Wat gebeurt er? Stel ook je omgeving op de hoogte als je denkt dat je een schermverslaving hebt. Focus je vooral op dingen buiten de sociale media. Ga eens uiteten met je vrienden en laat je telefoon thuis, of ga een dag met je dochter op stap zonder je telefoon aan te raken. Internet is niet per definitie negatief, hou de discussie over overmatig gebruik levend."